Maymun Çiçeği Pandemi Yapacak Mı ? Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof.Dr. Alpay Azap, Maymun Çiçeği virüsünün COVID-19 hastalığında olduğu gibi bir pandemi yapmayacağını açıkladı.
Maymun Çiçeği Virüsü Nedir
Dünyada yayınlaşan Maymun Çiçeği (monkeypox) hastalığının çıkış şekli ve seyri hakkında Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği (TÜSAD) Solunum TV yayınına katılarak bilgi veren Prof.Dr. Alpay Azap, “Türkçe tabiri ile maymun çiçeği çiçek virüsüne benzer bir virüs bu virüs ilk defa 1958 yılında Hollanda’da labratuvar çalışmaları içinde tutulan maymunlarda görüldüğü için onlarda hastalık yaptığı için bu isim verilmiş. Ama daha çok kemirgenlerden kaynaklandığı düşünüyoruz. Doğada endemik olarak Afrika kıtasında bulunuyor. Afrika’nın yağmur ormanları kesiminde sahra çölünün Güney’in deki bölgelerde muhtemelen maymunlar ve kemirgenlerde bulunan virüs zaman zaman bunlardan insanla ve insanlar arasında da bulaşarak Afrika da yaklaşık bir kaç bin ile ifade edilen sayıları uğraşan kişiyi enfeksiyon yapıyor. Afrika kıtası dışında çok az sayıda vaka bildiriliyor ve bunların hemen tamamı Afrika ile ilişkili” dedi.
Maymun Çiçeği Virüsü İnsan İnsana Nasıl Bulaşıyor
Virüsün seyri hakkında bilgi veren Azap, “Afrika dışına taşınan kemirgenler hayvanlar dan kaynaklanan küçük çaplı olgu birikimleri olgu bildirimleri yada buraya seyahat eden kişilerde görülen enfeksiyonlardı. Ancak Mayıs ayının 2. Yarısından itibaren bu zamana kadar Afrika dışında görülen bu uzun yıllar içerisindeki toplam vaka sayısından çok daha fazla sayıda Afrika dışında görülmeye başladı. Afrika ile hiç bağlantısı olmayan kişilerde de ortaya çıkması bunun Afrika dışındaki ülkelerde artık virüsün insandan insana bulaşmaya başladı. Bu durum insanları endişelendirmeye başladı” diye konuştu.
Çiçek Aşısı Maymun Çiçeğinden Korur Mu ?
Çiçek aşısı olanların Maymun Çiçeği Virüsüne karşı bağışıklığı konusunda bilgi veren Azap, şunları söyledi, !Bu doğru. Maymun çiçeği virüsü çiçek virüsüne çok benzediği için çiçek aşısı olan kişilerin maymun çiçeğine karşı bağışık olduğunu biliyoruz. Buradaki bilgimiz daha çok Afrika’dan kaynaklanıyor. Afrika’da aynı evde maymun çiçeğine yakalanmış kişilerin temasları arasında çiçek aşısı olmuş olanlar hastalıktan %80-85 olasılık ile korumuyor görünüyor. Tabi aradan geçen uzun yıllar içerisinde bu koruyucuğnun azalıp azalmadığı bir araştırma konusudur. Çünkü biliyorsunuz çiçek aşısı çok uzun yıllardır 1970’lerin sonundan itibaren en azından uygulanmıyor. Ülkemizde en son 1980 yılında uygulanmıştı ama bir miktar koruyuculuk sağladığı bunun %80’e kadar çıkabileceğini söyleyebiliriz”
Maymun Çiçeği Türkiye’de Kaç Kişide Var ?
Maymun çiçeği virüsü her yaş grubuna görülebileceğinin altını çizen Azap, “Tabi 1 Haziran 2022 itibariyle dünya genelinde Afrika dışında görülen 550 den fazla maymun çiçeği vakası daha çok genç erişkin yaşta ortaya çıkıyor. Bu biraz hastalığın bulaşma yolu ile ilişkili aslında. Çünkü bu hastalık yakın temas ile bulaşıyor. Hasta kisideki virüs taşıyan salgıların sağlıklı kişinin cildindeki mikroskobik çatlaklardan göz ile görülemeyecek küçük çatlaklardan vücuda girmesi ile ya da mukozalardan ağız göz burun mukozasından vücuda girmesi ile bulaşıyor. Bu yüzden de daha çok hastaların yakın temasları aynı evde birlikte yaşadığı kişiler risk altındalar. Onlara bulaşabiliyor” diye konuştu.
Maymun Çiçeği Cinsel İlişki İle Bulaşır Mı ?
Maymun Çiçeği hastalığının cinsel ilişki ile bulaşması konusuna açıklık getiren Azap, “Hastalığın cinsel ilişki ile bulaşması çok bilmiyor olmak ile beraber sonuçta cinsel ilişki de de bir yakın temas söz konusu olduğu için cinsel ilişki sırasında da bulaşabiliyor. Bu güne kadarki vakaların önemli bir kısmı aslında erkekler ile seks yapan erkeklerde tespit edildi. O yüzden hani genç erişkinlerde çoğu erkek olmak üzere görülen bir enfeksiyon şu an. Avrupa’da ve Avrupa dışında, Afrika dışında ülkelerde görülen vakaların gene özellikleri bu yönde” dedi.
Maymun Çiçeği Virüsü Öldürür Mü ?
Virüsün her yaşı etkileyecebileceğine dikkat çeken Azap, “Maymun Çiçeği virüsü her yaşı etkileyebilir, her yaştaki insanı hasta edebilir. Özellikle de küçük çocuklar gebeler ve bağışıklığı baskılanmış kişiler de ağır ve ölümcül seyredebiliyor. Yeri gelmişken hemen onu söyleyeyim. Bu virüsün ölüm oranı yine Afrika’dan edindiğimiz veriler ışığında yüzde 1-3 arasında değişiyor. Şu an Afrika dışındaki ülkelerde görülen virüs batı Afrika alt genetik tipi ile hastalık yapan virüs birde bunun Orta Afrika tipi var orta Afrika alt tipinde ölüm oranı yüzde 13 ‘e kadar çıkabiliyor. Bu tabi bir şans. Batı Afrika tipinin şu an dolaşıyor olması Avrupa kıtasında ve diğer ülkelerde bu bir şans aslında ölüm oranı düşük. Ama yine şunu eklemek lazım bu söylediğimiz ölüm oranları Afrika kıtası için geçerli yani ordaki kişilerin insanların yaşam koşulları ve beslenme durumları sağlık durumları doğrudan etkili olabiliyor ölüm oranında. Dolayısı ile şu ana kadar da zaten Afrika dışında kıtalar arasında ölüm bildirilmedi ve yüzde 1-6 arasında olduğunu söyleyebiliriz” şeklinde konuştu.
Maymun Çiçeği (Monkeybox) Hastalığı Aşısı Var Mı ?
Maymun Çiçeği aşısı konusunda bilgi veren Azap, şunları söyledi, “Maymun çiçeği hastalığı için kullanılmak üzere 2019 yılında FDA tarafından onaylanmış aşılar hem çiçek hemde maymun çiçeğine karşı etkili içerisinde. Refik Saydam Aşı Laboratuvarında at çiçeği seri pasajları ile çiçek aşısı olarak önce geliştiriyor. Vaskiniye Ankara suşu ismi veriliyor. Daha sonra bunu Alman araştırmacılar Münih Üniversitesi’ne götürüyorlar. Orada daha güvenilir bir aşı sağlamak amacıyla tavuk firabulast kültürlerinde seri pasajlar yapıyorlar ve yaklaşık 10-15 yıllık bir emeğin sonunda adı modifiye vaksini Ankara suşu olan ve çiçek aşılamasında kullanılan suşu elde ediyorlar. Bu aşı var dünyada çok yaygın bir şekilde elbette üretilmiyor. Çicek hastalığı dünya üzerinde tamamen yok edildi. Ama bazı ülkeler biyoterör saldırısına karşı stoklarında aşı tutuyor. Bu aşı daha çok temas sonrası ilk 4 günde verilerek temas eden kişiden diğerlerine bulaşmasını engellemek amacı güdüilerek uygulanacak bir aşı. Birde çok riskli gruplar örneğin sağlık çalışanları, laboratuvar çalışanları gibi kişilere yapıla bilir. Bu yüzden de çok yoğun bir miktarda üretilmesine gerek yok”
Maymun Çiçeği (Monkeybox) Hastalığı Tedavisi Var Mı ?
Azap, hastalığın tedavisi konusunda şunları söyledi, “Tedavi kısmına gelirsek burada da daha şanslıyız. Sidofobir gibi ilaçların yanı sıra hem Eva Avrupa ilaç ajansı hem de Amerika İlaç Ajansı tarafından onaylanmış tekavirumad ismi ile bir ilaç var. oradan bu virüse karşı etkili henüz aslında bu vakalarda kullanılmadı şuan Avrupa’da ki vaklar için ağır seyirli vakalar çok görülmediği için henüz kullanılmadığı bu ilaçlar ama kullanabilecek ilaçlar elimizde var. Herkesin cevabını endişe ile beklediği soru bu aslında ; ‘maymun çiçeği pandemi yapacak mı’ Teknik açıdan bakacak olursak daha önceden görülmemiş olduğu farklı kıtalar da daha çok sayıdaki ülkede yine çok sayıdaki insanı etkileyen bir enfeksiyon olacağı için buna pandemi demek gerekebilir. Ama bu asla Covid 19’un sebep olduğu gibi hatta enfluencer virüslerinin zaman zaman her 15-30 yılda bir yaptıkları gibi bir pandemi olmayacaktır. Az sayıda kişi etkilenecektir. Çünkü bu virüs solunum yolu virüsleri kolay bulaşabilen bir virüs değil. Bu virüs yakın temas ile bulaşabiliyor o yüzden genellikle aynı evde yaşayan uzun süre o kişi ile aynı ortamda bulunan kişilere bulaşabiliyor çoğunlukla temas ile bulaşıyor. Solunum yolu ile bulaşabilse de bu çok yakın uzun süreli ve maskesiz temas gerektiriyor. O yüzden de bu virüs ün covid 19 a benzer bir pandemi yapmasını kesinlikle beklemiyoruz” (BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı) – Özel Haber