İki yıldır tüm dünyayı etkisine alan yüzyılın salgın hastalığı Covid-19 pandemisi, bu süreçte bir başka tehlikeli hastalığın yaygınlaşmasına neden oldu. Dünya Sağlık Örgütü’nün ’21. yüzyılın en ciddi sağlık sorunu” olarak ilan ettiği bu tehlikeli hastalığın adı obezitedir.
6 Soruda Obezite Testi! Genel Cerrahi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ve Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Bilgi Baca “İki yıldır devam eden pandemi sürecinde zorunlu evde kalma ve evden çalışma hareketsizliğe neden olurken, evde geçirilen uzun saatler boyunca sağlıksız beslenme ve atıştırmalık tüketiminin artması obezitenin de yaygınlaşmasına neden oldu” diyor. Obezitenin günümüzde gerek çocuklarda gerekse yetişkinlerde kalpten diyabete, inmeden kansere dek bir çok hastalığa neden olabildiğini, bu nedenle mutlaka tedavi edilmesi gerektiğini belirten Bilgi Baca, obezite cerrahisinin multidisipliner yaklaşımla ve obezite cerrahisine uygun adaylara yapılması durumunda çok başarılı sonuçlar alınabildiğini söylüyor. Toplumda doğru sanılan bazı yanlış bilgilerin ise tedavinin gecikmesine ya da olumsuz sonuçlara neden olabildiğine dikkat çeken Baca, obezite hakkında doğru sanılan 8 yanlışı ve obezite cerrahisine uygun kriterleri 6 soruluk test ile anlattı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.
“Ben kilolarımla barışığım, sağlık sorunum da yok”: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Obezite sadece estetik bir bozukluk değil, ciddi sonuçlara yol açabilen kronik bir hastalıktır. Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre ”obezite, vücut yağ kütlesinin yağsız kütlesine oranla artması ile karakterize kronik bir hastalık olup, vücutta aşırı yağ depolanmasıyla ortaya çıkan fiziksel, ruhsal ve sosyal sorunlara neden olabilen enerji metabolizması bozukluğu” şeklinde açıklanmış ve tüm dünyada kabul görmüştür. Dolayısıyla obezite bir sağlık sorunudur.
Obezite ameliyatından sonra istediğim gibi yerim, kilo da almam: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Obezite cerrahisi kişinin daha az yemek yiyerek mutlu olmasını ve zayıflamasını hedefler. Hasta dikkat etmeyip doktorun ve diyetisyenin dediklerine uymazsa, tekrar eski kilosuna dönebilir.
Obezite cerrahisi, isteyen herkese uygulanabilir: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Obezite cerrahisi isteyen herkese uygulanamaz. Kişinin obezite cerrahisine uygun bir aday olup olmadığına şu kriterlere bakılarak karar verilir:
- Herhangi bir hastalığınız olmayıp sadece vücut kitle indeksiniz 40 kg/m2 ve üzeri mi?
- Vücut kitle indeksiniz 35 kg/m2 olup yanında tip-2 diyabet, hipertansiyon, uyku apnesi, astım vb yandaş hastalığınız var mı ve bu hastalıklar yaşam kalitenizi olumsuz etkiliyor mu?
- Vücut kitle indeksiniz 27 kg/m2 ve eşlik eden hastalıklarınız olup, en az altı ay uzman eşliğinde diyet, egzersiz ve farmakolojik tedavi görüp fayda sağlayamadınız mı?
- İleri kalp hastalığı, kanser, karaciğer sirozu vb hastalıklarınız var mı? Bu tür hastalığı olanlara obezite cerrahisi uygulanamıyor.
- Alkol ve madde bağımlılığı var mı? Bu tür bağımlı kişilere obezite cerrahisi uygulanamıyor.
- Üreme çağında olup yakın zamanda anne olmayı düşünüyor musunuz? Eğer yakın zamanda anne olmayı planlıyorsanız mutlaka hekiminize danışmanız gerekir. Çünkü obezite cerrahisi ameliyatı sonrası 24 ay hamilelik önerilmiyor.
Ameliyat için cerrahla görüşmem yeterli: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Obezite cerrahisinde, cerrahiye muayene olmak adımlardan sadece birisidir. Eğitim ve bilinç değişimi, davranış değişimi ve hedef kiloya ulaşma, hedef kiloyu koruma ve çevre değişimi programlarını bitiren, buna rağmen hedef kiloya (mevcut kilonun yüzde 10-20’sini sini kaybetme) ulaşamayan hasta, multidisipliner bir ekiple değerlendirilir.Tüm değerlendirmeler sonunda alınacak karara göre uygun cerrahi prosedüre karar verilir. Cerrahi değerlendirme, anestezi değerlendirmesi, iç hastalıkları değerlendirmesi (endokrin ve gastroentoroloji), kardiyolojik değerlendirme, psikiyatrik değerlendirme, fiziksel tıp ve rehabilitasyon değerlendirme ve diyetisyen değerlendirmeleri yapılır.
İstediğim ameliyatı olabilirim herkese aynı ameliyat uygulanabilir: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Obezite cerrahisi için ne ameliyatı yapılacağına hasta kendi karar veremez. Herkese ameliyat uygulanamaz. Obezite cerrahisinde tüm dünyada yaygın olarak kullanılan ameliyat sleeve gastrektomi (tüp mide)’dir. Fizyolojik ve fonksiyonel sonuçları daha iyi olduğu için tercih edilmektedir. Fakat hastanın yaşı, vücut kitle indeksi, eşlik eden hastalıklar, yeme alışkanlıkları yapılacak tekniğe karar vermede büyük rol oynar. Tüm konsültasyonlar tamamlandıktan sonra cerrah ve hasta hangi ameliyatın uygulanacağına birlikte karar vermiş olurlar.
Obezite cerrahisi olursam ölürüm veya yarım kalırım: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Obezite cerrahisinde doğru hasta seçimi, doğru endikasyon, doğru ameliyat yöntemi çok önemlidir. Obezite cerrahisinin deneyimli, donanımlı bir merkezde profesyonel bir ekip tarafından yapılması gerekir. Obezite cerrahisine bağlı risk, bir mide ameliyatı riskinden daha yüksek değildir. Midenin bir kısmının alınması veya işlem görmesi hastada önemli bir eksiklik yaratmaz. Obezite nedeniyle cerrahi önerilen bir hastada gelişebilecek ameliyat komplikasyonları mevcut obez haline göre daha az risklidir.
Obezite cerrahisi olduktan sonra hastane ve ekiple işim biter: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Prof. Dr. Bilgi Baca “Obezite cerrahisi geçirmiş bir hastamızın bizimle en az iki yıllık bir yolculuğu olur. Takipler uzun vadede devam eder. Ameliyat sonrası ilk kontrolden sonra birinci ay, üçüncü ay, altıncı ay, 1.yıl ve 2.yıl düzenli kontrol ve kan tetkikleri yapılır. Sonuçlar değerlendirilerek gereklilik halinde vitamin ve mineral destekleri sağlanır” diyor.
Obezite cerrahisi sonrası bir ay içinde tamamen fazla kilolarımdan kurtulmuş olurum: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Obezite cerrahisinde kilo azalım hedefi 1,5-2 yılda tamamlanır. Hasta fazla kilolarının yüzde 75-80’ini obezite cerrahisi ve uygulanan diyetle kaybeder. Fazla kiloların yavaş yavaş kaybedilmesi tavsiye edilir. Altı ay sonra egzersiz de yaşam değişikliğinin bir parçası olunca hastalar sağlıklı bir şekilde ideal kilolarına kavuşurlar.